Wiele osób zastanawia się, dlaczego gorzej widzi czytając czy patrząc na bliskie przedmioty.
Zazwyczaj potrzebne są okulary do patrzenia z bliska. Zdarzają się jednak przypadki, że same
okulary nie pomogą. Zwykle powodem jest zaćma. Jednak w niektórych przypadkach nawet zaćma nie
jest wytłumaczeniem pogorszenia ostrości wzroku. Rozpoznawanie szczegółów oraz czytanie drobnego
druku daje komfort widzenia, a miejscem, które odpowiada za ten komfort jest plamka żółta.
W plamce żółtej jest największa koncentracja fotoreceptorów, i tu zachodzą procesy przemiany
bodźca świetlnego w impuls chemiczny. Impuls chemiczny wędruję poprzez nerw wzrokowy i drogi
wzrokowe do kory mózgowej, gdzie zostaje rozpoznany. Dla nas efektem tej drogi jest możliwość
dobrego widzenia i rozróżniania szczegółów i kolorów. Ponieważ plamka żółta stanowi najważniejszą
część siatkówki oka oraz istotną część drogi wzrokowej, jej prawidłowa budowa i funkcjonowanie
jest nie do przecenienia. Fotoreceptory plamki żółtej zawierają żółty barwnik, z czego wynika jej nazwa.
Schorzenia doprowadzające do uszkodzenia siatkówki rejonie plamki żółtej powodują wystąpienie
zniekształceń obrazu, obniżenia ostrości wzroku, ubytku w polu widzenia (mroczka centralnego),
zaburzeń widzenia barw. Takie objawy występują m.in. w zwyrodnieniu plamki żółtej, zakrzepie
żyły albo zatorze tętnicy środkowej siatkówki oraz retinopatii. O ile zator czy zakrzep pojawia
się nagle i znacznie obniża ostrość wzroku, to zwyrodnienie plamki następuje wolno. Jeżeli dotyczy
tylko jednego oka, może długo być nie zauważone. Zwyrodnienie plamki żółtej zwykle związane jest z wiekiem.
Jest to przewlekła, postępująca choroba oczu, występująca u osób po 50 roku życia. W wyniku tej
choroby dochodzi do uszkodzenia centralnej części siatkówki- plamki żółtej co prowadzi do pogorszenia,
ubytków, nawet całkowitej utraty widzenia centralnego. Choroba występuje pod postacią suchą i wysiękową.
Typowe objawy zwyrodnienia plamki żółtej to: widzenie prostych linii jako linii falistych lub
zniekształconych i postępujące trudności w czytaniu. Choroba postępuje w różnym tempie i może
prowadzić nawet do całkowitej utraty widzenia centralnego.
Przyczyny powstawania związanego z wiekiem zwyrodnienia plamki żółtej (AMD) są nadal nieznane.
Największą rolę odgrywa wiek pacjenta: choroba ta dotyczy 5-10% osób w wieku 65-75 lat i 20-30%
osób w wieku ponad 75 lat. Innymi czynnikami ryzyka są: płeć żeńska, występowanie AMD w rodzinie,
schorzenia układu krążenia,nadciśnienie tętnicze, palenie papierosów, wieloletnie narażenie na intensywne
światło (np. podczas pracy na świeżym powietrzu) oraz niedobór przeciwutleniaczy (np. wiaminy C, E, karotenu, selenu.
Dużą rolę odgrywają czynniki genetyczne. Najważniejszą metodą rozpoznania choroby jest podstawowe badanie
okulistyczne obejmujące badanie ostrości widzenia oraz ocenę dna oka przez lekarza okulistę. Gdy wykryje
on zmiany zwyrodnieniowe centralnej siatkówki, może rozszerzyć diagnostykę o nieinwazyjne badanie OCT (tomografia oka).
W tym badaniu można wstępnie i z dużym prawdopodobieństwem określić nasilenie zwyrodnienia oraz rozróżnić postać suchą
i mokrą AMD. Kolejnym badaniem diagnostycznym jest angiografia fluoresceinowa oraz angiografia indocyaninowa.
Badania te oceniają naczynia krwionośne, wykażą obecność rozwoju nowych, zbędnych naczyń.
Te dodatkowe naczynia mogą stanowić tzw. błony neowaskularne, być źródłem płynu, który zbiera się pod siatkówką i w siatkówce.
Efektem takich przesięków jest postać mokra AMD, z dużo gorszym rokowaniem. Postać sucha AMD polega głównie na
gromadzeniu się złogów pod siatkówką (tzw druzy twarde) i uszkodzeniem podstawy siatkówki (tzw nabłonka barwnikowego siatkówki).
Chociaż zwyrodnienie plamki jest bardzo trudne w leczeniu, to jego rozpoznanie nie stanowi większego problemu dla okulisty.
Również pacjenci sami mogą oceniać rozwój AMD poprzez regularne wykonywanie tzw. Testu Amslera.
Osoby zainteresowane samokontrolą oczu w kierunku zwyrodnienia plamki żółtej mogą zgłosić się na szkolenie w tym kierunku.